Dinsdag 5 september start het nieuwe seizoen. Het vorige seizoen werd afgesloten met de basis van de beeldende kunst, het tekenen naar de realiteit. Als weetje; het woord stilleven komt daar vandaan. Het tekenen of schilderen van statische, “stille” onderwerpen naar de realiteit, het “leven”.
In de laatste les van het vorige seizoen hingen in het atelier allemaal lappen. Er lag een pak schetspapier en kneedgommen klaar. Uit de lappen kon een keuze gemaakt worden.
De tekening hierboven is van Femke Zeeman. Naast houtskool gebruikte Femke voor de withogingen het kneedgom en een pastelkrijt, Het resultaat is een overtuigende tekening van een hangende lap. Mooi van vlakverdeling en stofuitdrukking. Ik ben heel blij met de tekening van Femke. Zij laat zien dat je, door goed te kijken en je te concentreren op de essentie, een goede tekening kunt maken.
Houtskool
In zijn beroemde handboek voor de kunstenaar, IL libro dell’Arte, beschreef Cennino Cennini (Sienna 1360? – Florence1427?) hoe je houtkool maakt. U vindt de beschrijving in dit artikel.
Ik vind dat een beeldend kunstenaar moet kunnen tekenen naar de werkelijkheid. Basisvaardigheden als compositie, Gulden Snede, perspectief en kleurenleer horen tot je uitrusting. Wil je daarvan afwijken, prima (ik werk zelf volledig non-figuratief) maar dat moet een keuze zijn en geen onmacht. Daarom zet ik tijdens mijn teken- en schilderlessen stillevens neer. Op mijn atelier moet je de mogelijkheid hebben om naar de werkelijkheid te werken. Voel dat niet als een verplichting maar als een mogelijkheid.
De Vlaamse Primitieven
Als één groep schilders meesters waren in het schilderen van plooien en stofuitdrukkking, waren het de Vlaamse Primitieven. Deze stroming uit de 15e en de vroege 16e eeuw in de Zuidelijke Nederlanden is een absoluut hoogtepunt in de kunstgeschiedenis.
Robert Campin wordt beschouwd als de grondlegger van de Vlaamse Primitieven. Het bekendste werk is Mérode-tripliek. Het werk werd rond 1430 geschilderd en wordt toegeschreven aan Robert Campin.
De bekende schilders uit deze stroming zijn de gebroeders van Eyck, Jan en Hubert. “De aanbidding van het Lam Gods” is het bekendste werk. Hubert overleed tijdens het schilderen van dit werk, Jan voltooide het. Om die reden Jan van Eyck een bekendere naam dan Hubert, Het werk wordt gerestaureerd. Naar verwachting is de restauratie eind 2024 klaar ( de restauratie duurde dan 12 jaar) en zal in zijn geheel worden teruggeplaatst in de Sint-Baafskathederaal te Gent. Veel overschilderingen zijn verwijderd, waardoor voor het eerst in meer dan 400 jaar de authentieke schilderijen tevoorschijn komen. zoals de gebroeders Van Eyck ze maakten. Elders op deze site vindt u een artikel over dit het lam Gods.
De naam
In 1902 werd in Brugge de grote tentoonstelling Les Primitifs Flamands et l’Art Ancien georganiseerd. Er werden bijna 400 schilderijen, waaronder werken door (of toegeschreven aan) Van Eyck, Van der Weyden, Bouts, Memling, David en Massijs tentoongesteld.
De term “les primitifs flamands” of “Vlaamse primitieven”, zoals gebruikt in de titel van de tentoonstelling, vindt zijn oorsprong in de jaren 1840. In het begin van de 19e eeuw werden schilderijen uit deze periode onder de noemer “peintures gothiques” of “gotische schilderkunst” geplaatst. Onder de invloed van de romantiek verdween de term en werd deze kunst geherwaardeerd. De nieuwe term “primitif” was om aan te duiden dat dit kunst was met een “pureté primitive”, een “primitieve zuiverheid”. Het woord primitief is dus niet negatief bedoeld, het woord primitief gold als uitdrukking van een gevoel, van het delicate en de christelijke zachtheid die in de schilderijen werd waargenomen.
Bronnen: De Vlaamse Kunstcollectie, de Vlaamse Primitieven, website Sint-Baafskathederaal.