Excursie 28 december 2024 West Fries Museum, Hoorn, Rembrandt de fotograaf

Amateurspalet organiseert een mooi tweeluik: een museumbezoek gevolgd door een workshop etsen/droge naald. Hieronder vertellen we u over beide activiteiten.

1)  Workshop etsen/droge naald
Etsen is niet veel meer dan het aantasten van metaal door een zuur of zout. In de beeldende kunst komt het etsen voort uit de gravure techniek, een techniek waar met een metaalbeitel de tekening in een plaat wordt “gestoken”. Bij die techniek komt geen zout of zuur kijken.  Meer over de geschiedenis van de etstechniek leest u op deze pagina.
Rembrandt werkte in een sterk zuur, Dutch Mordant, een combinatie van zoutzuur, kaliumchloride en keukenzout. Best een pittig zuur, wat je binnenshuis niet snel gebruikt.

Bij de workshop etsen werken wij op een zinkplaat die wij uitbijten in een verdunde salpeterzuuroplossing. Is de etsing klaar dan kan deze worden aangevuld met een droge naald, een techniek waarbij direct met een naald in de plaat wordt gekrast.

Zorgt u ervoor dat u dat u uw tekening die u wilt etsen al vooraf heeft gemaakt. Dat doet u op het formaat van de etsplaat, 10 bij 15 cm. Hou  er dan rekening mee dat een ets altijd spiegelbeeldig is. Het kan dus geen kwaad u tekening in een spiegel te bekijken. Hoe u de tekening  omzet op een etsplaat, hoe u die plaat bijt en afdrukt leert u tijdens de workshop.

Alle materialen zijn aanwezig, wat u meeneemt is het ontwerp en wat oude kranten.  De kranten zijn belangrijk, zonder de tafels af te dekken kunt u niet veel doen.

2) Museumbezoek Amateurspalet Rijswijk
“Rembrandt, de fotograaf ”
9 december 2025
Westfries Museum
Roode Steen 1, Hoorn

Tickets € 12,50. Jeugd tot 16 jaar gratis.
Gratis voor Museumkaarthouders, VriendenLoterij VIP-kaarthouders, Vrienden van het Westfries Museum, Leden Vereniging Rembrandt

Rembrandt als etser
Er is geen 17e-eeuwse schilder die zoveel etsen heeft gemaakt als Rembrandt van Rijn. Hij maakte er zo’n 300. En hij deed alles zelf, van het schetsen en het etsen tot het afdrukken. Tijdens zijn leven was Rembrandt overigens veel bekender om zijn prenten dan om zijn schilderijen. Etsen kon je in een grotere oplage drukken en daarmee bereikte hij een veel groter en internationaler publiek dan met zijn olieverfdoeken. Misschien maakte hij er daarom wel zo veel. Ze zorgden in ieder geval ook voor een aardige bijverdienste.

Internationale faam
Rembrandt verkocht als een van de eerste kunstenaars ook de verschillende tussenfasen (staten) van zijn werk. De grotere prenten brachten gemiddeld 8 tot 10 stuivers op, met uitschieters tot 100 gulden, een vermogen in die tijd. Zijn beroemdste etsen, Christus geneest de melaatsen, De drie kruizen en het bekende portret van Jan Six, maakte Rembrandt rond 1648 toen hij begin veertig was. Hij drukte ze af op uiterst kostbaar Japans papier.

Magistraal oeuvre
Op de expositie “Rembrandt, de fotograaf” zijn meer dan 200 van Rembrandts etsen te bewonderen. Aangevuld met etsen van verwante kunstenaars. De expositie geeft hiermee niet alleen een goed en representatief beeld van het magistrale ets-oeuvre van Rembrandt zelf, maar ook van zijn artistieke inspiratiebronnen. En van de invloed die hij weer op andere kunstenaars had. Zoals op Ferdinand Bol, die als leerling de fijne kneepjes van het etsen in zijn werkplaats leerde. Dat de ene Rembrandt-ets de andere niet is, wordt uit de expositie ook duidelijk. De etsen van Rembrandt waren tijdens zijn leven al zo geliefd dat andere kunstenaars er kopieën van maakten. En die zijn soms zo goed dat je ze maar met moeite van het origineel kunt onderscheiden. En wat te denken van latere afdrukken met gebruik van Rembrandts etsplaten. Daarvan zijn er nog 80 bewaard gebleven. In de 19e eeuw werden ze nog regelmatig gebruikt voor het afdrukken. Ook hiervan zijn voorbeelden op de expositie te zien.

Een paar fascinerende prenten uit de Rembrandttentoonstelling in het West Fries Museum, Hoorn.

Zijn bekendste zelfportret: “Zelfportret , leunend op een balustrade,” 1639

Rembrandt, net eigenaar van het pand aan de Jodenbreestraat

(het huidige Rembrandthuis) beeldt zich hieraf als een voornaam mens. Dat was hij ook, gevierd om zijn schilderkunst, bekend om zijn etsen.

De inspiratie van deze ets is interessant. Hetzelfde jaar werd op een veiling het schilderij “Portret van Baldassar Castiglione “van Rafaël geveild. Rembrandt was daar bij aanwezig en maakte tijdens de veiling een schets van het schilderij. Rechtsboven noteerde hij de prijs waarvoor het doek geveild werd.

Dit doek vormde het idee voor het zelfportret. Een portret wat, als heliogravure, op mijn atelier hangt.

 

 

 

 

De honderd gulden prent.

De predikende Christus, ook De Honderdguldenprent of Christus geneest de zieken genoemd. De bijnaam is waarschijnlijk ontstaan doordat de prent al in de zeventiende eeuw zeldzaam en gewild was. Voor honderd gulden kocht je in die tijd een huis. Een tweede verhaal is, dat Rembrandt, om de marktwaarde van zijn grafiek niet te laten zakken, de prent zelf op een veiling voor honderd gulden kocht. De plaat is in de 18e eeuw in vier stukken gesneden die als vier zelfstandige prenten werden verkocht.

 

 

De kruisafname, ets Rembrandt 1633.

Het is een van de grootste etsen op de tentoonstelling,

Kijk je naar de compositie en met name naar de man die zich over het kruis buigt, dan lijkt het of de prent is gebaseerd op het middenpaneel van de “Kruisafname”van Rubens (1611)

 

 
 

 

De vlucht naar Egypte.

Die prent is gemaakt op een plaat van Hercules Seghers, “Tobias en de Engel”. Rembrandt was een bewonderaar en verzamelaar van het werk Segers, met name van zijn landschappen.

Hoe Rembrandt aan de koperen etsplaat is gekomen weet ik niet, maar je ziet dat hij Tobias en de engel van de plaat heeft gekrabd, de plaat weer heeft gepolijst, heeft voorzien van een nieuwe laag etsgrond en zijn eigen voorstelling er op etste. De lijnen van Segers en Rembrandt hebben dezelfde sterkte, waanzinnig knap.

De eerste prent is de prent van Rembrandt, de tweede van Segers.