Er bestaan twee soorten doeken waar je op kunt schilderen. het universele doek, geschikt voor acryl en olieverf en het oliehoudende doek waar je alleen met olieverf op kunt schilderen.
Schilder je met olieverf dan zou ik de voorkeur geven aan een oliehoudend doek. Waarom? De olie uit je verf trekt in de ondergrond. Daarmee verliest het doek zijn glans. Bij het vernissen krijg je dat weer terug maar mooier is om voor een paar euro meer een oliehoudend doek te kopen. In de ondergrond zit al olie waardoor je minder verlies van glans krijgt.
Kies je voor een universeel doek dan zal je tussentijds met retoucheervernis moeten vernissen. Alleen dan kan je echt bepalen hoe je kleuren naast elkaar zet. Tussendoor met retoucheervernis vernissen bespaart teleurstellingen van grote kleurverschillen (door het inschieten van de olie in de ondergrond) wanneer je een slotvernis aanbrengt. Slotvernis breng je pas aan als je doek echt droog is, ga uit van 3/4 a 1 jaar.
Retoucheervernis wordt (alleen bij olieverf) gebruikt om partijen waarvan de kleuren zijn “ingeschoten” weer helder te maken. Over deze vernis kan gewoon worden geschilderd. De vernis wordt in een dunne laag met een niet pluizende doek of een spalter (platte varkensharen kwast) aangebracht. In de praktijk betekent dit dat het niet onverstandig is om na een week even een laagje retoucheervernis over het schilderij te zetten. Schilders weten dan hoe de kleuren zich ten opzichte van elkaar verhouden. Bij het slotvernis komen alle kleuren terug zoals zij zijn geschilderd.
Kan het ook anders? Jazeker, je kan gewoon je eigen panelen of doeken prepareren. Je kan dan kiezen voor een sprankelend doek op een marmergrond of een introvert beeld op een krijtgrond. Het is even wat werk maar het resultaat is er naar.
Ondergronden
Schilderen doe je op linnen of op paneel. Het mooist is om dat zelf te lijmen en te gronderen. Met een bepaalde ondergrond kan je het karakter van het schilderij bepalen. Wie zelf geen ondergrond maakt raadt ik aan om olieverf altijd op een oliehoudend doek te schilderen. Een korte uitleg, er zijn twee soorten gronderingen die je op doek toepast, de universele ondergrond (die wordt het meest verkocht) en de oliehoudende ondergrond. Het prettige van een oliehoudende ondergrond is dat de olie uit je verf niet direct je gesso intrekt en dus mooier van kleur blijft. Bij een niet oliehoudende ondergrond zal de gesso zich altijd eerst met de olie uit je verf voeden. Een goedkoop doekje kopen en daar meerdere lagen gesso opzetten is dus volstrekte onzin. Je zorgt er alleen maar voor dat er meer olie uit de verf kan worden onttrokken.
Je doek op paneel lijm je eerst voor. Dat doe je met beenderlijm.
Voorlijmen.
- 65 gr. beenderlijm
- 5 gr. aluin
- 1 liter water1e recept: 24 uur laten weken in gekookt, afgekoeld water, daarna de afgesloten pot met lijm in een bak warm bak plaatsen tot de substantie vloeibaar is.
2e recept : 6 a 8 uur op het gas laten sudderen. NIET WARMER dan 50 graden Celsius.
Ik zou kiezen voor het eerste recept. Daarna maak je je grondering. Ook daar gebruik je lijmwater voor
Lijmwater
- 60 gram beenderlijm
- 1 liter water
- 6 gram aluin.
1e recept: 24 uur laten weken in gekookt, afgekoeld water, daarna de afgesloten pot met lijm in een bak warm bak plaatsen tot de substantie vloeibaar is.
2e recept : 6 a 8 uur op het gas laten sudderen. NIET WARMER dan 50 graden Celsius.
Ook hier zou ik voor het eerste recept kiezen. Nu kan de ondergrond worden aangebracht. Ik geef een paar recepten
Steenkrijtgrond.
Een ondergrond met een wat grove structuur.
- 1 deel steenkrijt
- 1 deel zinkwit of lithophoon (krijtvorm)
- 1 deel lijmwater
Krijtgrond
- 1 deel krijt
- 1 deel zinkwit
- 1 deel lijmwater
Ondergrond niet op linnen gebruiken, te brokkelig . Sterk zuigende grond, ideaal voor snelle droging 1e opzet op paneel.
Oliegrond
- Als krijtgrond + 1 deel gekookte lijnolie.
Is op linnen te gebruiken, zuigt niet sterk, kleur schiet minder snel in.
Gipsgrond
Grondering is geschikt voor paneel. Naar mijn idee de mooiste grond, er kan heel fijn op worden geschilderd.
- 1 deel natuurgips
- 1 deel Titaanwit verdunnen met lijmwater (tot een goed smeerbare grondering ontstaat)
De ondergrond wordt geslepen met spiritus + fijn schuurpapier (polijstpapier) tot zij spiegelglad is.
Kaolinegrond
- 1 deel kaoline
- 1 deel lithophoonkrijt
- lijmwater
Geschikt voor doek en paneel, houdt een sterke kleurkracht.
Bolusgrond
- 1 deel bolus (b.v. rode bolus)
- 1/2 deel krijt
- 1/2 deel blankfix
lijmwater in de verhouding 50/1000/5, naar gelieve
Marmergrond
- 1 deel marmerzand
- 1 deel borax caseïne
Borax maak je alsvolgt
- 40 gram caseïnepoeder, inweken in 125 cc. KOUD water
- 16 gram boraxpoeder laten inweken in 125 cc WARM water
Borax aan de caseïne toevoegen, na enige minuten de deksel sluiten. Beperkt houdbaar.
Voor conservering eventueel 2 a 3 % rachit toevoegen.
Temperagrond
- 1 deel krijt
- 1 deel zinkwit
- 1 deel lijmwater
- 1/3 deel gekookte lijnolie.
Mooie ondergrond voor tempera of acrylverf.
Medium
Medium is de vloeistof waar je je verf mee verdunt. Deze is altijd op basis van gerectificeerde terpentijn. Een medium heeft als doel één of meerdere eigenschappen van de verf te beïnvloeden en de verf geschikt te maken voor een bepaalde toepassing. Denk hierbij aan consistentie, glans, vloei, droogtijd, transparantie en duurzaamheid van de verffilm. Omdat een onderliggende (schrale) laag olie onttrekt aan een bovenliggende laag, moet een bovenliggende laag relatief meer olie bevatten. Denk hierbij aan de vet over mager regel.
Je kan medium zelf maken maar het is verstandiger deze kant en klaar te kopen. Iets te veel siccatief in je medium (een droogstof) zorgt voor een hoop ellende. Zeker in cursusverband is verstandig met een sneldrogend medium te werken. Je weet dan (bijna) zeker dat je de volgende week weer verder kunt. Ik geef een overzicht van de mediums van Talens en hun eigenschappen.
Talens Schildermedium sneldrogend 084
Doel: verhogen van de vloei en/of transparantie van olieverf, verkorten van de droogtijd, vetter maken van de verf
Samenstelling: plantaardige oliën, synthetische hars, terpentine, siccatieven
• Verhoogt de duurzaamheid en de elasticiteit van de verffilm
• Penseelstreek vervaagt, afhankelijk van de toegevoegde hoeveelheid
• Verhoogt de glans
• Niet vergelend
• Verdunbaar met terpentine of terpentijn
• Ontvlambaar
Talens Schildermedium 083
Doel: verhogen van de vloei en/of transparantie van olieverf, vetter maken van de verf
Samenstelling: plantaardige oliën, synthetische hars, terpentine
• Geen effect op de droogtijd van de verf
• Verhoogt de duurzaamheid en de elasticiteit van de verffilm
• Penseelstreek vervaagt enigszins, afhankelijk van de toegevoegde hoeveelheid
• Verhoogt de glans
• Niet vergelend
• Verdunbaar met terpentine of terpentijn
• Ontvlambaar
Talens Glaceermedium 086
Doel: verhogen van de vloei en transparantie van glacislagen in olieverf
Samenstelling: plantaardige oliën, synthetische hars, terpentine
• Geen effect op de droogtijd van de verffilm
• Penseelstreek vervaagt
• Verhoogt de glans
• Niet vergelend
• Verhoogt de duurzaamheid en de elasticiteit van de verffilm
• Verdunbaar met terpentine of terpentijn
• Ontvlambaar
Talens Venetiaanse terpentijn 019
Doel: verhogen van de vloei en transparantie van glacislagen in olieverf
Samenstelling: natuurbalsem, terpentijnolie
• Traditioneel glaceermedium
• Verlengt de droogtijd van de verffilm
• Verhoogt de duurzaamheid van de verffilm
• Penseelstreek vervaagt, afhankelijk van de toegevoegde hoeveelheid
• Verhoogt de glans
• Enigszins vergelend
• Verdunbaar met terpentine of terpentijn
• Ontvlambaar